To, co tu napiszę, dla wielu będzie oczywiste, ale dla niektórych może niekoniecznie, więc chyba jest sens się produkować.
Do rzeczy.
Albo raczej... Najpierw wstęp. O tym już było, ale wolałbym napisać o pewnych ogólnych zagadnieniach także tutaj.
Swoje zdjęcia zawsze robię bez lampy błyskowej. Nie lubię lampy, daje ona bowiem płaskie, brzydkie, ograniczone kątowo światło, a przy zdjęciach w trybie makro światło to pada gdzieś z boku i pozostawia cień obiektywu.
Zdjęcia bez lampy wykonywane w złych warunkach oświetleniowych należy oczywiście pstrykać ze statywu, a jeżeli go nie mamy (ani nic, co może go zastąpić), to przy mocniej otwartej przysłonie lub przy dłuższych czasach naświetlania. Nie będę pisał o wadach i zaletach obu ostatnich rozwiazań, bo nie o tym rzecz, a poza tym w większości używanych przez nas cyfrówek te parametry są ustawiane automatycznie.
Oświetlenie z lampy zastępuje mi światło naturalne, czasem wzmocnione i rozproszone białymi ekranami (np. kartkami papieru), postawionymi naokoło planu zdjęciowego, lub światło sztuczne (jedna lub dwie lampy, zależy gdzie pstrykam; dwie i więcej oczywiście dają lepszy efekt). Ale i nie o tym rzecz.
Bardzo często przy niekorzystaniu z lampy aparat ustawia długi czas naświetlania, tzn. taki, przy którym utrzymanie aparatu w rękach bez poruszenia sprawia trudności. Zdjęcie wychodzi nieostre. Radą na to jest statyw. Małe statywiki, doskonałe do zdjęć makro, można kupić za 15 zł, duży to koszt minimum 60-80 zł. Można też postawić gdzieś aparat. W każdym przypadku pewniej jest pstryknąć zdjęcie za pomocą wężyka spustowego lub samowyzwalacza, co pozwoli uniknąć poruszenia aparatem (chyba że stoi on pewnie na statywie, a czas naświetlania nie będzie bardzo długi).
Dobra, ten wstęp był konieczny, bo tak właśnie wykonałem zdjęcia, które przedstawiam poniżej.
Zdjęcia te mają na celu wyjaśnienie takiego sposobu fotografowania, który pozwala uchwycić detale obiektu, który jest na tyle niewielki, że nie da się nim zapełnić prawie całego lub całego kadru, oraz który jest ciemny.
Teraz o pomiarze światła. Aparat automatycznie ustawia przysłonę i czas naświetlania na podstawie ilości światła, które wpada do obiektywu. Pomiar taki jest dokonywany na różne sposoby, najczęściej jednak jest to pomiar na podstawie średniej jasności wyliczonej z całego kadru. Niektóre aparaty jednak mają i inne możliwości, w szczególności pomiar punktowy (obliczenie z centrum kadru).
Przy w/w obiektach pomiar będzie sfałszowany (celowo wybrałem taki karabin - jest on na tyle cienki, że nawet aparat z punktowym pomiarem światła raczej sobie w podobnej sytuacji nie poradzi). Jest to spowodowane tym, że tło jest znacznie jaśniejsze od obiektu, a jest go o wiele więcej. Aparat ustawi więc parametry naświetlania tak, by prawidłowo naświetlić tło, a nie interesujący nas detal.
Skrajną sytuację przedstawia zdjęcie powyższe. Duża ilość białego tła powoduje niezauważenie przez aparat kaemu. Aparat skupił się na odwzorowaniu szczegółów faktury papieru (dlatego też biały jest szary, a nie biały, ale to jeszcze inny problem).
Efekt ten można wykluczyć na dwa sposoby:
1. Stosując tło o innym poziomie jasności (sposób podstawowy).
a) jeżeli tło ma ten sam poziom jasności, co obiekt, to pomiar jest znakomity, ale to zwykle powoduje zatarcie konturów obiektu.
b) lepiej jest zastosować możliwie ciemne tło, z którym jednak obiekt się nie "zleje". Taki sposób zastosowałem na zdjęciu poniższym.
2. Sztucznie zwiększając ilość światła wpadającą do obiektywu (sposób raczej pomocniczy).
Nawet aparaty działające w pełni automatycznie mogą mieć funkcję "Exp. +/-", która służy do wpuszczenia do obiektywu innej ilości światła, niż to wynikałoby z pomiaru dokonanego przez światłomierz aparatu (rzecz jasna w "manualach" można "normalnie" zmienić czas naświetlania lub wartość przysłony). Zdjęcie ostatnie wykonałem z wykorzystaniem tej funkcji - detale są wyraźne, mimo że tło i warunki świetlne są te same, co na zdjęciu 1. Tło jest oczywiście prześwietlone, ponieważ użyłem maksymalnego podwyższenia stopnia naświetlenia.
Czasem wykorzystanie tej funkcji jest konieczne (gdy nie można za bardzo zmienić tła). Spójrzcie na Helliosowego Cromwella, a ściślej jego wnętrze (na tej stronie, do której odnośnik jest na początku moich wynurzeń, np. zdjęcie "w izometrii" lub "kabina"). Wnętrze jest jasne, a zatem w celu właściwego naświetlenia ciemnych detali należałoby sfotografować model na ciemnym tle, a prawdopodobnie dodatkowo (bo nadal duży obszar kadru jest jasny) użyć funkcji "Exp. +".
Oprócz tego wszystkiego zdjęcie niedoświetlone można zawsze podrasować programem graficznym, ale temu zagadnieniu należy się już oddzielny temat...
Co do flesza to jest tak jak pisali moi przedmówcy i w zasadzie zdjęć makro nie da się z nim robić. Są oczywiście specjalne lampy do makrofotografii (pierścieniowe) zakładane na obiektyw w lustrzankach ale koszt jest ogromny. Ja swoje zdjęcia zawsze wykonuję przy swietle dziennym i stosuje czasem korekcję światłomierza ale to w zależności od potrzeb. I mam jeszcze jedno spostrzeżenie na ogół zdjęcia wychodzą dobrze jeśli robi się je na zewnątrz wtedy oświetlenie jest bardzo dobre.
